DE WERELD VAN DE MAYA'S

Geplaatst op zondag 11 oktober 2009 @ 19:29 , 5105 keer bekeken

THEMA MAYA-KLEDING EN TEXTIEL
Zo´n negen miljoen Maya´s leven tegenwoordig verspreid
over Mexico en Guatemala en andere landen in Midden-
Amerika. Dat zij Maya zijn zie je bijvoorbeeld aan hun
kleding: zij dragen kleurrijke blouses, huipiles, en
ingewikkelde hoofdversieringen. In de kleding zijn
traditionele patronen verwerkt. Deze weefpatronen zijn
afgeleid van eeuwenoude vormen en motieven, die je
terugvindt bij archeologische vondsten. Elk kledingstuk
vertelt een verhaal door de patronen, de kleuren en de vorm.
De klederdracht weerspiegelt veel: de herkomst van de drager, de huwelijkse staat, de financiële
positie en ook of iemand priester is of in de rouw. De kleding verhaalt ook over de dynamiek van de
dorpen, de ontwikkeling van de mode en de genocide en onderdrukking waarmee de hedendaagse
Maya's voortdurend worden geconfronteerd.
KLEDINGSTUKKEN VOOR MANNEN EN VROUWEN
De vrouwenkleding bestaat uit een kleurrijke blouse (de huipil), een wikkelrok die vastgehouden wordt
met een geweven ceintuur en een omslagdoek die dient om de draagster te beschermen tegen de kou
of de zon en ook om jonge kinderen of boodschappen in te dragen. In sommige gebieden is het
gebruikelijk om geweven hoofdbanden of andere hoofdversieringen te dragen.
De vorm, grootte, decoratie, techniek en kleuren van deze basis kledingstukken variëren per plaats.
De mannenkleding bestaat voornamelijk uit een broek, een geweven ceintuur, een hemd en in koude
gebieden wordt er vaak gebruikt gemaakt van wollen poncho's ter bescherming tegen de kou. Als
bescherming tegen de zon dragen mannen in bepaalde gebieden een doek over het hoofd.
Zowel de vrouwen als mannen dragen deze traditionele kleding op hoogtijdagen: tijdens religieuze
feesten en bij huwelijksplechtigheden. Deze kleding wordt dan meestal over de dagelijkse kleding
gedragen.
WEVEN
Volgens de Maya's leerde de vrouwen het weven van de
goden. Op die manier wordt de scheppingsdaad van de
goden elke dag herhaald. Daarom is het belangrijk dat een
vrouw goed kan weven en een vrouw die dat niet goed
beheerst is zelfs een minder goede huwelijkskandidaat.
Nadat het huishouden is gedaan, is het tijd om te weven.
Kinderen leren het weven van kleins af aan door veel naar
het werk van hun moeder te kijken. Sommige meisjes
hebben met drie jaar al wat basistechnieken onder de knie. Van de kinderen wordt tot hun zevende
niet verwacht dat zijn een bruikbaar stuk textiel kunnen produceren. Daarna helpen zij mee met de
productie van het gezin.
HET ONTWERP
In de textielen zitten eeuwenoude traditionele patronen verwerkt die het verhaal van de verschillende
dorpen, oorsprongsmythen en de werking van het universum vertellen. Elk dorp heeft zijn eigen
techniek en kent specifieke patronen. Veel patronen zijn terug te leiden naar de prekoloniale tijd.
De ontwerpen op de huipiles van het plaatsje Chichicastenango bijvoorbeeld zijn sterk verbonden aan
de Maya-uitleg van de Kosmos. Als de huipil helemaal uitgespreid ligt wordt het patroon goed
zichtbaar: Om de halsopening zijn zonnestralen aangebracht. Een centrale plaats is er voor een
kruisvorm. De vier rozetten op het kruis worden beschouwd als een weergave van de vier fases van
de maan. De diamantmotieven vormen tweekoppige adelaars. Maya-textiel specialist Walter Morris
heeft een theorie opgesteld over de betekenis van de afbeeldingen op de huipiles uit
Chichicastenango. Hij stelt dat door haar hoofd in de nekopening te steken, de draagster eigenlijk de
levensboom, de axis mundi vormt. Ze steekt dan als het ware haar hoofd door de zon die rondom de
nekopening gevormd is en alle ontwerpen van het universum stralen vanuit haar hoofd en verspreiden
zich verspreidend over de huipil om daar een open kruis te vormen met de vrouw in het midden. Als
een ontwerp en een weefstuk goed gelukt zijn, wordt ook wel gezegd dat het goed 'voorgedroomd' is,
vanuit het idee dat er hierover voorspellende dromen bestaan. Er wordt veel geloof gehecht aan deze
dromen.
WEVEN EN DE ECONOMIE
Steeds vaker dragen de Maya's moderne westerse kleding. Tegelijkertijd is weven voor veel vrouwen
de belangrijkste inkomstenbron. Tegenwoordig is het nationale en internationale toerisme een
belangrijke vorm van inkomsten voor deze weefsters. Steeds meer wordt weefwerk aangepast aan de
smaak van de toeristen door bijvoorbeeld moderne patronen of nieuwe kleurencombinaties te
gebruiken. Ook bij huwelijksfeesten en religieuze vieringen zoals processies en belangrijke
kerkdiensten wordt de plaatselijke traditionele ceremoniële kleding gedragen. Tijdens
huwelijksplechtigheden is het gebruikelijk textiel als bruidschat aan te bieden. Ook dient het als grafgift
bij een sterfgeval. Als teken van waardering voor de culturele rijkdom van het land wordt traditionele
kleding graag gedragen door de elite in steden.
© foto's Lucrecia Alegria